مهدی ضابطی، رئیس کارگروه صادرات انجمن صنایع نساجی و فعال صنعت فرش ماشینی از فرش ماشینی و رشد آن صحبت کرد و به ضرورت حضور در نمایشگاه‌ های بین المللی و همچنین دموتکس دوبی اشاره کرد. 

 

مهدی ضابطی در ابتدا از هنر و صنعت فرش ماشینی در ایران، از کویر تا جهان صحبت کرد و گفت:« منطقه کویری ایران همواره مهد هنر و خلاقیت بوده است. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده است که مردمان این خطه بتوانند از حداقل امکانات، کالاهای ارزشمند و فاخر تولید کنند. درواقع، آن‌ها مانند کیمیاگران، هر ماده خامی را به یک محصول ارزشمند تبدیل می‌کنند. صنعت فرش ماشینی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این صنعت که از کاشان آغاز شد، به شهرهای دیگر مانند مشهد گسترش یافت، اما بلوغ و تکامل آن در کاشان و آران و بیدگل شکل گرفت. فرش ماشینی به‌نوعی با پیشینه فرش دستباف گره خورده است. این منطقه به دلیل آشنایی دیرینه با رنگ‌ها، نقوش و سبک‌های سنتی، توانست فرش ماشینی را به سطحی برساند که زیبایی و اصالت فرش دستباف را بازتاب دهد. نمونه‌ای از این پیشرفت، تولید فرش ۳۵۰ شانه در کاشان بود که نشان داد این صنعت تا چه حد می‌تواند ظرافت و زیبایی را در محصولات خود حفظ کند. این رشد و تکامل، به‌تدریج به آران و بیدگل و سایر مناطق نیز تسری یافت.»

 

به گفته ضابطی فرش ماشینی از فرش کلاسیک تا فانتزی مدرن را شامل می‌شود و ادامه داد:« در گذشته، تمرکز صنعت فرش ماشینی بیشتر بر روی فرش‌های کلاسیک بود، اما امروزه شاهد رشد چشمگیر فرش‌های فانتزی و مدرن هستیم. تولیدکنندگان ایرانی نشان داده‌اند که از نظر طراحی، رنگ‌بندی و کیفیت چیزی از رقبای خارجی، به‌ویژه ترکیه، کم ندارند. تنها محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی، از جمله تحریم‌ها، چالش‌هایی را برای رشد صادرات این صنعت ایجاد کرده است.

 

با این وجود، ضعف‌هایی در بخش فرآوری مواد اولیه وجود دارد. در حالی که شرکت‌های ترکیه‌ای به‌طور مداوم در حال تولید و نوآوری در زمینه مواد اولیه هستند، در ایران، بسیاری از تأمین‌کنندگان ریسک سرمایه‌گذاری در این بخش را نمی‌پذیرند. این امر باعث شده است که دسترسی تولیدکنندگان داخلی به مواد اولیه جدید و متنوع محدود باشد، درحالی‌که چنین نوآوری‌هایی می‌تواند بازار را گسترش داده و به رشد صادرات کمک کند.»

 

 

وی درباره چالش‌های صادراتی و فرصت‌های از دست‌رفته گفت:« قیمت‌گذاری فرش ماشینی یکی از مشکلات جدی این صنعت است. برای مثال، فرشی که چند سال پیش ۳۳ دلار قیمت داشت، امروز در بازار با قیمت ۲۰ دلار به فروش می‌رسد. این کاهش ارزش، ناشی از رقابت نادرست و سیاست‌های غلط قیمت‌گذاری است. برخی تولیدکنندگان برای جذب مشتری، قیمت‌ها را بیش از حد کاهش می‌دهند، درحالی‌که این کار در بلندمدت به کل صنعت آسیب می‌زند. بازار فرش ماشینی، بازاری بزرگ و چند ده میلیارد دلاری است، اما متأسفانه برخی صادرکنندگان ایرانی با کاهش غیرمنطقی قیمت‌ها، به همکاران خود لطمه می‌زنند و باعث افت ارزش این صنعت می‌شوند.

 

یکی از مشکلات دیگر، عدم استفاده بهینه از فرصت‌های صادراتی است. ایران می‌توانست از تحریم‌های اعمال‌شده بر روسیه بهره‌مند شود و بازار خود را در این کشور توسعه دهد، اما این اتفاق به‌اندازه ظرفیت موجود رخ نداد. همچنین، در بازارهای مهمی همچون عراق و کشورهای آسیای میانه نیز آن‌گونه که باید، نتوانسته‌ایم سهم خود را افزایش دهیم. از سوی دیگر، ترکیه به‌راحتی محصولات خود را بدون محدودیت به کشورهای هدف صادر می‌کند، درحالی‌که تولیدکنندگان ایرانی با موانع متعدد بانکی و گمرکی روبه‌رو هستند.»

 

 

ضابطی درباره نقش نمایشگاه‌ها در توسعه صادرات فرش ماشینی افزود:« حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی یکی از راه‌های مهم برای معرفی فرش ایرانی است. دموتکس، به‌عنوان برند جهانی صنعت کفپوش، همچنان یکی از مهم‌ترین نمایشگاه‌های این حوزه است، هرچند در سال‌های اخیر با چالش‌هایی مواجه شده است. ایران به دلیل تحریم‌ها، محدودیت‌های زیادی در برگزاری یا شرکت در نمایشگاه‌های خارجی دارد. تلاش‌هایی برای برگزاری نمایشگاه دموتکس در دبی انجام شده که می‌تواند فرصتی مناسب برای تولیدکنندگان ایرانی باشد. دبی، به‌عنوان یک هاب تجاری منطقه‌ای، بستری ایده‌آل برای مذاکره و همکاری با تاجران کشورهای عربی، اروپایی و آسیایی است.

 

صادرات فرش ماشینی باید با یک استراتژی مشخص انجام شود. متأسفانه، بسیاری از شرکت‌های ایرانی، بدون شناخت کافی از سلیقه و نیاز بازارهای هدف، اقدام به صادرات می‌کنند. برای مثال، محصولی که مناسب بازار اروپا است، نمی‌تواند نیازهای مشتریان کشورهای عربی را برآورده کند. در کشورهای عربی، فرش‌های با ابعاد بزرگ‌تر طرفدار دارند و تولیدکنندگانی که از دستگاه‌های ۴ متری استفاده می‌کنند، شانس موفقیت بیشتری دارند.»

 

این تولید کننده فرش ماشینی درباره مسئولیت اجتماعی در صنعت فرش ماشینی ادامه داد:« هر شرکت باید مسئولیت اجتماعی خود را متناسب با استراتژی‌اش تعریف کند. یکی از بخش‌های مهم مسئولیت اجتماعی در صنعت فرش ماشینی، حمایت از طراحان و پیشکسوتان این حوزه است. تاکنون این موضوع به‌درستی اجرایی نشده و یا تنها به‌صورت ناقص انجام شده است. برخلاف فرش دستباف که در سال‌های اخیر رشد چندانی نداشته، فرش ماشینی توانسته است مسیر خود را ادامه دهد، اما برای حفظ این روند، نیاز به نوآوری، حمایت از طراحان و تمرکز بر توسعه صادرات وجود دارد.»

 

 

ضابطی درباره تحریم‌ها و چالش‌های اقتصادی گفت:« تحریم‌ها تأثیر زیادی بر صنعت فرش گذاشته‌اند. بازار اصلی فرش دستباف ایران، آمریکا بود که اکنون به دلیل تحریم‌ها از دست رفته است. بسیاری از تاجران اروپایی نیز، به‌جای خرید مستقیم از ایران، تولیدات خود را به پاکستان، هند و افغانستان منتقل کرده‌اند. درحالی‌که ترکیه با سیاست‌های اقتصادی قوی، مسیر صادرات خود را هموار کرده، ایران همچنان با موانع بانکی و گمرکی مواجه است.

 

یکی از مسائل مهم، اختلاف قیمت دلار در ایران و تأثیر آن بر صادرات است. درحالی‌که قیمت مواد اولیه و هزینه‌های تولید افزایش یافته است، برخی از تاجران خارجی انتظار دارند که تولیدکنندگان ایرانی، فرش‌های خود را با قیمت‌های پایین‌تر از قبل عرضه کنند. این سیاست‌های نادرست قیمت‌گذاری، باعث شده است که ارزش واقعی فرش ماشینی ایرانی در بازارهای جهانی کاهش یابد.

 

 

ضابطی به عنوان سخن پایانی افزود:« صنعت فرش ماشینی ایران، یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی است و باید با دقت و استراتژی مناسب از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کند. کاهش رقابت ناسالم، توجه به طراحی‌های جدید، استفاده بهینه از نمایشگاه‌های بین‌المللی و رفع موانع صادراتی، می‌تواند به توسعه این صنعت کمک کند. ایران باید راهکارهایی برای افزایش همکاری میان شرکت‌ها، بهینه‌سازی هزینه‌ها و گسترش صادرات خود بیابد. در غیر این صورت، رقابت با کشورهایی مانند ترکیه و هند دشوارتر خواهد شد. امیدواریم که سال آینده، سالی پربارتر برای این صنعت باشد و شاهد رونق دوباره فرش ماشینی ایران در بازارهای جهانی باشیم.»