بحران در صنعت فرش ماشینی ایران به‌دلیل تحریم‌ها، رکود و کاهش صادرات
چالش‌های صادرات، تحریم‌ها و رکود مصرف داخلی؛ تولیدکنندگان می‌گویند: دیگر هدف سود نیست، بقاست
صنعت فرش ماشینی و موکت ایران، یکی از ستون‌های اصلی نساجی کشور، امروز با ترکیبی از چالش‌های اقتصادی، سیاسی و زیرساختی دست‌وپنجه نرم می‌کند. با وجود ظرفیت بالای تولید—بیش از ۱۳۵ میلیون مترمربع فرش و ده‌ها میلیون دلار صادرات سالانه موکت—فعالان این صنعت می‌گویند حالا هدف اصلی، نه سود، بلکه ادامه حیات است.
در سال‌های اخیر، کاهش قدرت خرید مردم و تغییر سبک زندگی، موجب افت قابل توجه مصرف داخلی فرش شده است. در گذشته، فرش بخش جدایی‌ناپذیر هر خانه ایرانی بود، اما امروزه سلیقه مصرف‌کنندگان به سمت کفپوش‌های مدرن‌تر و سبک‌وزن‌تر تغییر کرده است. در نتیجه، بسیاری از واحدهای تولیدی برای حفظ ظرفیت خود ناچار به اتکا بر صادرات شده‌اند—بازاری که آن هم با موانع متعددی روبه‌روست.
تحریم‌ها و اسنپ‌بک؛ زنجیره صادرات در تنگنا
تحریم‌های مالی و بانکی، مسیر صادرات مستقیم را تقریباً ناممکن کرده است. بسیاری از تولیدکنندگان ناچارند کالاهای خود را از طریق کشورهایی مانند امارات یا ترکیه ارسال کنند، امری که هزینه‌ها، ریسک و زمان تحویل را به‌شدت افزایش داده است.
با فعال شدن مکانیسم‌های تحریمی جدید (مانند اسنپ‌بک)، نگرانی خریداران خارجی نسبت به ریسک حمل کالاهای ایرانی بیشتر شده و برخی کشورها حتی در مرحله پرداخت نیز سخت‌گیری‌های جدیدی اعمال کرده‌اند. اکنون بسیاری از مشتریان خارجی تنها پس از دریافت کامل محموله حاضر به تسویه حساب هستند؛ تغییری که فشار مالی سنگینی را بر دوش صادرکنندگان ایرانی وارد کرده است.
موانع لجستیکی و دیپلماتیک
دسترسی دشوار هوایی نیز مانعی جدی در مسیر توسعه بازارهای جدید است. نبود پروازهای مستقیم از کشورهای هدف، صدور دشوار ویزا برای بازرگانان خارجی، و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل باعث شده بسیاری از تجار ترجیح دهند از بازارهای ترکیه یا امارات خرید کنند. این وضعیت، رقابت‌پذیری برندهای ایرانی را در سطح بین‌المللی تضعیف کرده و سهم بازار کشور را در برخی حوزه‌ها کاهش داده است.
سیاست‌های ارزی و بحران تولید
در کنار موانع صادراتی، مشکلات داخلی نیز صنعت را با بحران روبه‌رو کرده است. قطعی‌های مکرر برق و گاز، سخت‌گیری در تخصیص ارز، مشکلات بیمه و تأمین مواد اولیه و همچنین دشواری در واردات قطعات و ماشین‌آلات، تولید را پرهزینه و ناپایدار کرده‌اند. با وجود تلاش صنعتگران برای حفظ چرخه تولید، آمارها نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد ظرفیت صنعت فرش ماشینی کشور به‌طور کامل متوقف شده و بسیاری از کارخانه‌ها با تنها ۶۰ تا ۷۰ درصد توان فعالیت می‌کنند.
فرش ایرانی میان اصالت و آینده
فرش و موکت ایرانی همچنان از نظر طراحی، کیفیت و اصالت جایگاهی ممتاز در جهان دارند. اما حفظ این جایگاه در گرو سیاست‌گذاری‌های هوشمند، تسهیل تجارت خارجی و حمایت واقعی از تولیدکنندگان است. در شرایطی که بازار داخلی در رکود و بازار خارجی در تنگناست، آینده این صنعت وابسته به تصمیم‌هایی است که امروز گرفته می‌شود